Jan Brejski

Ten artykuł od 2023-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Jan Brejski

Jan Brejski 1907

Data i miejsce urodzenia

28 lutego 1863
Patschewo, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

10 grudnia 1934
Toruń, Polska

Wojewoda pomorski

Okres

od 27 lipca 1920
do 16 maja 1924

Poprzednik

Stefan Łaszewski

Następca

Stanisław Wachowiak

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Brejski (ur. 28 lutego 1863 w Pączewie, zm. 10 grudnia 1934 w Toruniu) – działacz narodowy i polonijny, dziennikarz, wydawca, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm Ustawodawczy, wojewoda pomorski.

Życiorys

Był absolwentem wydziału polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów pracował jako dziennikarz w Głosie Narodu. Po przejęciu w 1899 roku wraz z bratem gazety Wiarus Polski został jej naczelnym. Pismo było przeznaczone dla Polonii, a zostało założone w roku 1890 w Bochum przez księdza dra Franciszka Lissa. W latach 1924–1930 okazywało się w Lille we Francji. W Bochum był właścicielem księgarni „Wiarus Polski”, którą sprzedał Stanisławowi Kochowiczowi. Był założycielem lub inicjatorem wielu organizacji polonijnych, m.in. Zjednoczenia Zawodowego Polskiego dla Pracowników Przemysłowych, Związków Polaków, ok. 100 towarzystw śpiewaczych, gniazd sokolich i towarzystw kościelnych.

W latach 1894–1922, po nabyciu przez jego rodzinę Gazety Toruńskiej, pracował jako jej redaktor. Było to pierwsze pismo codzienne w języku polskim na Pomorzu Gdańskim

W latach 1903–1905 i 1908–1911 był posłem do sejmu pruskiego i członkiem Koła Polskiego. Po uzyskaniu niepodległości został posłem do Sejmu Ustawodawczego RP z listy Narodowego Stronnictwa Robotników a w latach 1919–1920 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej. W latach 1920–1924 piastował urząd wojewody pomorskiego.

W 1921 przeszedł do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, przekazując jej „Gazetę Toruńską”, która przez pewien czas była organem prasowym tej partii na Pomorzu. W 1926, po przewrocie majowym, jako zwolennik Józefa Piłsudskiego, wraz z braćmi Ignacym i Izydorem doprowadził do rozłamu PSL „Piast” na Pomorzu i utworzył w 1927 prosanacyjne Zjednoczenie Gospodarcze. W 1928 z listy tego ugrupowania kandydował do Sejmu, lecz nie uzyskał mandatu. Po przegranej w wyborach wycofał się z życia politycznego.

Był właścicielem i mieszkańcem kamienicy nr 16 przy ulicy Wola Zamkowa w Nowym Mieście w Toruniu^[1].

Jan Brejski pochowany został na cmentarzu parafii św. Jakuba przy ul. Antczaka w Toruniu^[2].

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[3]

Przypisy

↑ Filipski 2016 ↓, s. 115.
↑ Cmentarz Św. Jakuba, ul. Antczaka. torunskiecmentarze.pl. [dostęp 2023-08-11].
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.

Bibliografia

Łukasz Filipski. Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński”. 43, 2016.
Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, JózefJ. Dancygier (oprac.), JózefJ. Abramczyk, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, ISBN 83-205-4045-3, OCLC 830080061 .
Ks. Alfons Mańkowski: Brejski Jan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 426. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0