Jan Błoński

Jan Błoński
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1931 Warszawa
Data i miejsce śmierci	10 lutego 2009 Kraków
profesor nauk filologicznych
Specjalność: historia literatury polskiej
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1981

Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia

Jan Andrzej Błoński (ur. 15 stycznia 1931 w Warszawie^[1], zm. 10 lutego 2009 w Krakowie^[2]) – polski historyk literatury, krytyk literacki, eseista, tłumacz, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Życiorys

Był starszym bratem Wandy Błońskiej-Wolfarth. Jego babka była francuską guwernantką, dzięki czemu był dwujęzyczny, biegle poruszał się w obszarze kultury i języka francuskiego^[3].

Doktoryzował się pracą Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku. Czołowy przedstawiciel tzw. krakowskiej szkoły krytyki literackiej. Uważany za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych, doprowadził m.in. do wydania w Polsce wszystkich dzieł Witolda Gombrowicza. Autor eseju Biedni Polacy patrzą na getto („Tygodnik Powszechny” nr 2/1987^[4]).

W 1953 podpisał tzw. apel krakowski z poparciem stalinowskich władz PRL po aresztowaniu pod sfabrykowanymi zarzutami duchownych katolickich i skazaniu na karę śmierci: Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę.

W 1981 uhonorowany Nagrodą im. Kazimierza Wyki^[5]. W latach 1996–2001 juror Literackiej Nagrody Nike. Członek Collegium Invisibile^[6]. W listopadzie 1995 uhonorowany Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka. W styczniu 2007 otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[7]. 2 marca 2009 został pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała^[8]. Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (kwatera SC6-9-22)^[9]^[10].

Przyjaźnił się ze Stanisławem Lemem. Jego osoba była pierwowzorem postaci Baloyne’a w powieści Głos Pana^[11].

Publikacje

(1954) Poezja K. I. Gałczyńskiego 1945-1953^[12]
(1956) Poeci i inni^[13]
(1961) Zmiana warty^[14]
(1985) Widzieć jasno w zachwyceniu: szkic literacki o twórczości Prousta^[15]
(2001) Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku^[16]
(1973) Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg^[17]
(1978) Odmarsz^[18]
(1981) Romans z tekstem^[19]
(1982) Samuel Beckett^[20]
(1985) Kilka myśli co nie nowe^[21]
(2008) Biedni Polacy patrza̜ na getto^[22]
(1994) Forma, śmiech i rzeczy ostateczne: studia o Gombrowiczu^[23]
(1997) Od Stasia do Witkacego^[24]
(2011) Miłosz jak świat^[25]
(2001) Mieszaniny^[26]
(2001) Witkacy sztukmistrz, filozof, estetyk^[27]
(2001) Wszystko co literackie^[28]
(2003) Między literaturą a światem^[29]
(2003) Witkacy na zawsze^[30]
(2004) Listy 1963-1996^[31]
(2007) Wyspiański wielokrotnie^[32]
(2008) Lektury użyteczne^[33]
(2010) Gospodarstwo krytyka: teksty rozproszone^[34]
(2011) Błoński przekorny: dziennik, wywiady^[35]
(2019) Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku^[36]

Przypisy

↑ Błoński Jan Andrzej, [w:] WładysławW. Tyrański WładysławW., Kto jest kim w Krakowie : lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska : edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 27, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-01-24] .
↑ Jan Błoński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2023-01-24] .
↑ Jan Błoński – opętany miłością do książek. polskieradio.pl, 2024-02-10. [dostęp 2024-02-15].
↑ Tekst eseju
↑ Nagroda im. Kazimierza Wyki. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lutego 2014)].
↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-04-02].
↑ Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury. PAP – Nauka w Polsce, 2007-01-15. [dostęp 2012-12-14].
↑ Nagroda im. Księdza Stanisława Musiała, "Dziennik Polski", 06.03.2009
↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.): Pro Memoria II. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na Cmentarzu Rakowickim i Salwatorskim 1803–2015. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 288.
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 30, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Stanisław Lem, Sławomir Mrożek: Listy 1956–1978. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011 `, s. 685. ISBN 978-83-08-04730-9.
↑ JanJ. Błoński JanJ., Poezja K. I. Gałczyńskiego 1945-1953., Wrocław: s.n., 1954 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Blonski JanJ., Poeci i inni, Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1956 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Zmiana warty., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Widzieć jasno w zachwyceniu: szkic literacki o twórczości Prousta., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985, ISBN 83-08-01249-3 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2001, ISBN 83-7052-542-3 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg, Kraków: Państ. Wydaw. Nauk., 1973 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Odmarsz, Kraków 1978 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Romans z tekstem, Kraków: Wyd. literackie, 1981 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., MarekM. Kedzierski MarekM., Samuel Beckett, Warszawa: Czytelnik, 1982, ISBN 83-07-00687-2 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Kilka myśli co nie nowe, Kraków: Znak, 1985, ISBN 83-7006-121-4 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Biedni Polacy patrza̜ na getto, Kraków: Wydawn. Literackie, 2008, ISBN 978-83-08-04200-7 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Forma, śmiech i rzeczy ostateczne: studia o Gombrowiczu, Kraków: Wydawn. Znak, 1994, ISBN 83-7006-316-0 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Od Stasia do Witkacego, Kraków: Wydawn. Literackie, 1997, ISBN 83-08-02658-3 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Miłosz jak świat, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011, ISBN 978-83-240-1861-1 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Mieszaniny, Kraków: Wyd. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03168-4 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Witkacy sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków: Wyd. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03073-4 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Blonski JanJ., JerzyJ. Jarzebski JerzyJ., Wszystko co literackie, Krakow: Wydawn. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03183-8 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., JerzyJ. Jarzębski JerzyJ., Między literaturą a światem, Kraków: Wydawn. Literackie, 2003, ISBN 83-08-03344-X [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., Witkacy na zawsze, Kraków: Wydawn. Literackie, 2003, ISBN 83-08-03484-5 [dostęp 2018-03-28] .
↑ SławomirS. Mrożek SławomirS., JanJ. Błoński JanJ., Listy 1963-1996, Kraków: Wydawn. Literackie, 2004, ISBN 83-08-03605-8 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ. i inni, Wyspiański wielokrotnie, Kraków: "Universitas", 2007, ISBN 978-83-242-0548-6 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., MateuszM. Borowski MateuszM., MałgorzataM. Sugiera MałgorzataM., Lektury użyteczne, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008, ISBN 978-83-7188-108-4 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., JerzyJ. Jarzębski JerzyJ., MarianM. Zaczyński MarianM., Gospodarstwo krytyka: teksty rozproszone, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010, ISBN 978-83-08-04564-0 [dostęp 2018-03-28] .
↑ JanJ. Błoński JanJ., MarianM. Zaczyński MarianM., Błoński przekorny: dziennik, wywiady, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011, ISBN 978-83-240-1500-9 [dostęp 2018-03-28] .
↑ Wydawnictwo [online], Instytut Literatury [dostęp 2021-03-05] (pol.).