Język hopi

Hopílavayi
Obszar

USA (Arizona)

Liczba mówiących

ok. 6 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie, dawniej też pismo deseret

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
UNESCO 2 wrażliwy↗
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 hop
IETF hop
Glottolog hopi1249
Ethnologue hop
WALS hop
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Zobacz hasła hopi i Hopi w Wikisłowniku

Język hopi (Hopílavayi)[1] – język Indian Hopi w Arizonie, należący do rodziny uto-azteckiej. W 2015 roku odnotowano, że jest używany przez ok. 6 tys. osób[2].

Badaniem języka hopi zajmował się zwłaszcza amerykański językoznawca Benjamin Lee Whorf. Ze względu na specyficzny system czasownikowy w języku hopi uważał on, że Indianie Hopi inaczej postrzegają czas i przestrzeń. Ich język nie dysponuje bowiem czasem przyszłym i przeszłym, ani pojęciami z nimi związanymi. Określenia te w hopi przekształcają się w zwroty wyrażające rozciągłość, operacje i cykliczność, jeżeli dotyczą rzeczywistości obiektywnej – widzialnej, empirycznej. Indianie Hopi bowiem rozróżniają uniwersum obiektywne (ujawnione) i subiektywne (ujawniające się). To ostatnie dotyczy dziedziny życia mentalnego lub czasu mitycznego[3].

Język ten zapisuje się pismem łacińskim, choć kiedyś używano do tego alfabetu deseret.

Ortografia

Język hopi zapisywany jest przy pomocy alfabetu łacińskiego. Samogłoski: a /ɔ/, e /ɛ/, i /ɪ/, o /o/, u /ɨ/ oraz ö /ø/. Długie samogłoski zapisuje się poprzez podwojenie litery: aa, ee, ii, oo, uu, öö.

Znaki spółgłoskowe: ’ /ʔ/, h /h/, k /k/, ky /kʲ/, kw /kʷ/, l /l/, m /m/, n /n/, ng /ŋ/, ngw /ŋʷ/, ngy /ŋʲ/, p /p/, q /q/, qw /qʷ/, r /ʒ/, s /s/, t /t/, ts /ts/, v /β/, w /w/, y /j/.

Ton opadający zaznaczany jest za pomocą akcentu gravis ’: tsiròot „ptaki”.

Dla odróżnienia pojedynczych głosek od głosek zapisywanych dwuznakami używa się kropki: kwaahu „orzeł”, ale kuk.wuwàaqe „iść ścieżką”.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ MiloM. Kalectaca MiloM., ‎Ronald W.‎R.W. Langacker ‎Ronald W.‎R.W., Lessons in Hopi, Tucson: University of Arizona Press, 1978, s. 13, ISBN 0-8165-0617-5 [dostęp 2023-09-25]  (ang.).
  2. ↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Hopi, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05]  (ang.).
  3. ↑ Whorf, B., J., Model universum Indian, [w:] Antropologia słowa – zagadnienia i wybór tekstów, GodlewskiG. G. (red.), Warszawa 2004, s. 83–89 .

Bibliografia

  • Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655  (pol.).

Linki zewnętrzne

  • NDL: 00577509
  • NKC: ph316289
  • J9U: 987007565415905171