Iwan Koszeliweć

Iwan Koszeliweć, ukr. Іван Кошелівець, właściwie Iwan Maksymowycz Jareszko, ukr. Іван Максимович Ярешко (ur. 10 listopada^?/23 listopada 1907 we wsi Wełyka Koszeliwka (ujezd nieżyński guberni czernihowskiej), zm. 5 lutego 1999 w Monachium – ukraiński teoretyk i historyk literatury, wykładowca Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego, redaktor naczelny miesięcznika Suczasnist (1961-66, 1976-77 i 1983–84). Członek Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki.

Pochodził z rodziny chłopskiej. W 1930 ukończył Instytut Oświaty Ludowej w Nieżynie, pracował jako nauczyciel. W latach 1931-33 docent Instytutu Oświaty Ludowej w Krzemieńczuku. W 1933 oskarżony o burżuazyjny nacjonalizm ukraiński, zwolniony z pracy, uczył w szkołach średnich w Nieżynie. W 1940 rozpoczął studia doktoranckie (aspirantura) w Instytucie Literatury Akademii Nauk USRR.

Od 1944 na emigracji, od 1946 w obozie dipisów w Tyrolu. Od 1947 wraz z innymi ukraińskimi emigrantami z USRR wydawał w Salzburgu magazyn Літаври (pol. Litaury), w którym zadebiutował literacko artykułem Нотатки про український роман (pol. Notatki o powieści ukraińskiej). Poznał wówczas Wołodymyra Kubijowycza, który zaproponował mu współpracę w redakcji Encyklopedii Ukrainoznawstwa. Od 1957 członek kolegium redakcyjnego Encyklopedii, kierownik jej działu literatury, autor wielu haseł.

W latach 1951–1955 redagował kolumnę literacką wychodzącego w Monachium czasopisma Сучасна Україна. Na jej bazie w roku 1955 została powołana Українська літературнa газетa, którą Koszeliweć redagował w latach 1955—60 wspólnie z Jurijem Ławrinenką. Pod koniec 1960 pisma Сучасна Україна і Українська літературна газета połączyły się, by od stycznia 1961 ukazywać się jako magazyn literacko-społeczno- polityczny Сучасність (Suczasnist) (pol. Współczesność). Koszeliweć był redaktorem naczelnym Suczasnosti w latach 1961–1966, 1976–1977 i 1983–1984.

Wykładowca Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego w Monachium.

Zmarł w Monachium i tam jest pochowany. Od 1959 jego żoną była Emma Andijewska – ukraińska poetka, prozaik i malarz.

Wybrane prace

• Нариси з теорії літератури. Мюнхен, 1954
• Сучасна література в УРСР. Нью-Йорк, 1964
• Микола Скрипник. Мюнхен, 1972; Київ 1993
• Олександр Довженко. Спроба творчої біографії. Мюнхен, 1980
• Розмови в дорозі для себе. Фрагменти спогадів та інше. Мюнхен, 1985; wyd II Київ 1994
• Літературний процес, дещо з віддалі. Париж, 1991
• Про близьке й далеке, або Мені 85, Сучасність, 1993
• Жанна д'Арк: Літературна біографія. Київ 1997.

Bibliografia, literatura, linki

• Кошелівець Іван Максимович w: Енциклопедія історії України: Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2, s.259.
• Koszeliweć Iwan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2014-12-22] .
• Jerzy Giedroyc, Emigracja ukraińska. Listy 1950-1982, Warszawa 2005, Wyd. Czytelnik, ISBN 83-07-02981-3 (korespondencja z Iwanem Koszeliwcem)
• Archiwalne wydania miesięcznika Сучасність
• Archiwalne wydania miesięcznika Сучасність i wydawnictwa "Сучасності"