Ibis grzywiasty
| Geronticus eremita[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ptaki | ||
| Podgromada | Neornithes | ||
| Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
| Rząd | pelikanowe | ||
| Podrząd | ibisowce | ||
| Rodzina | ibisy | ||
| Rodzaj | Geronticus | ||
| Gatunek | ibis grzywiasty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Trasy wędrówek wschodniej populacji ibisów grzywiastych | |||
| |||
| |||
Ibis grzywiasty (Geronticus eremita) – gatunek dużego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae), zamieszkujący głównie Maroko (nieliczne gniazdujące pary) i Turcję (reintrodukowany). Lęgnie się również obecnie na stromych skalistych wybrzeżach Atlantyku. Jeszcze w XVII w. występował w Europie, rozmnażał się w dolinie Dunaju, Austrii i Szwajcarii. Obecnie ptaki te są zagrożone wyginięciem. Nazwę zawdzięcza czubowi piór z tyłu głowy. Nie wyróżnia się podgatunków[4].
Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- Naga skóra na głowie, czarne upierzenie, czerwony dziób. Dymorfizm płciowy nie jest widoczny. Znaczna część głowy jest nieopierzona – jest czerwona z przedłużonymi piórami na karku. Posiada krótsze nogi niż ibis kasztanowaty.
- Rozmiary
- długość ciała 70–80 cm, rozpiętość skrzydeł 1,25–1,35 m[2].
- Masa ciała
- ok. 1–1,2 kg.
Środowisko
Zamieszkuje tereny górzyste, półpustynne i stepowe.
Pożywienie
Chrząszcze, mrówki, pająki, pomrowiki, skorki, skorpiony, stonogi i szarańcza.
Lęgi
- Okres lęgów
- Zwykle rozpoczyna się w marcu lub kwietniu.
- Gniazdo
- Buduje na półkach skalnych.
- Jaja
- 2–4
- Wysiadywanie
- 24–28 dni
- Pisklęta
- W wieku 43–47 dni opuszczają gniazdo.
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1994 roku klasyfikowała ibisa grzywiastego jako gatunek krytycznie zagrożony (CR). W 2018 roku zmieniła status gatunku na zagrożony (EN), a powodem tej zmiany był wzrost liczebności populacji wskutek podjętych działań ochronnych i reprodukcyjnych, które zwiększyły sukces lęgowy, odkryto też nowe potencjalne kolonie tego ptaka. Mimo to liczebność populacji na wolności nadal jest niska – szacuje się ją na 200–249 dorosłych osobników[3].
Do dramatycznego spadku liczebności tych ptaków przyczyniły się polowania oraz chwytanie młodych, w celu umieszczenia ich w ogrodach zoologicznych. Dużo ibisów zginęło również wskutek zatrucia środkami owadobójczymi, stosowanymi w celu walki z szarańczą.
Ibis grzywiasty jest objęty Europejskim Programem Ochrony Zwierząt (EEP).
Ośrodek lęgowy ibisa grzywiastego istnieje od 1977 w tureckim mieście Birecik nad Eufratem. Obecnie (2008) żyje tam około 100 ptaków. Władze tureckie zdołały w ten sposób sztucznie odtworzyć populację tego ptaka, który z powodu szkodliwej działalności człowieka został w XX wieku całkowicie wytrzebiony[5]. W Europie (Niemcy, Austria, Włochy) w ramach programu LIFE podjęto próbę reintrodukcji gatunku[6]. Jedną z jego ostoi jest bawarski Zamek Burghausen[7]. Program reprodukcyjny ibisa grzywiastego realizowany jest też w Maroku w regionie Sus-Massa[8].
Przypisy
- ↑ Geronticus eremita, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Matheu, E., del Hoyo, J., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Northern Bald Ibis (Geronticus eremita). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-24].
- ↑ a b Geronticus eremita, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
- ↑ Birecik Breeding Center, Turkey. International Advisory Group for the Northern Bald Ibis. [dostęp 2012-04-11]. (ang.).
- ↑ 'Reason for Hope' - Reintroduction of the Northern Bald Ibis in Europe. [dostęp 2016-09-30]. (ang.).
- ↑ Waldrapp [online] [dostęp 2020-04-18] (niem.).
- ↑ La reproduction de l’Ibis Chauve Geronticus eremita dans la région de Souss-Massa saison 2017. GREPOM/BirdLife Maroc, 2018-01-25. [dostęp 2020-02-24]. (fr.).
Bibliografia
- Cuisin M., 1989, Tajemnice zwierząt – Zwierzęta rzadkie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1993.
- Klaus Richarz: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Britannica: animal/hermit-ibis
