Fotografia barwna

Fotografia barwna – technika fotograficzna umożliwiająca rejestrowanie obrazów barwnych. Polega na rejestracji, na negatywie lub pozytywie, zdjęć fotografowanych przedmiotów wraz z ich kolorem, czyli właściwością wywołującą wrażenia wzrokowe, zależne od długości fal świetlnych odbijanych, przepuszczanych lub emitowanych przez te przedmioty.

Historia

James Clerk Maxwell opracował w 1855 roku podstawy teoretyczne fotografii barwnej i jako pierwszy zaczął eksperymentować z rejestrowaniem barwnych obrazów. W 1861 roku brytyjski fotograf Thomas Sutton pracując na zlecenie Maxwella wykonał pierwszą projekcję barwną przedstawiającą wielokolorową wstążkę, zdjęcie to znane jest jako Tartanowa wstążka (ang. Tartan Ribbon)^[1].

Louis Ducos du Hauron wykonał w 1877 roku kolorową fotografię francuskiego miasteczka Agen. Zdjęcie Louisa Ducosa du Haurona uważa się za pierwszą fotografię barwną. W 1907 roku bracia Lumière wynaleźli płyty do zdjęć w barwach naturalnych – autochrom.

Początki fotografii barwnej w Polsce

Pierwszą polską fotografię barwną wykonał w technice autochromu Stanisław Wilhelm Lilpop i jest to portret Hanny Lilpop z przyjaciółką w Podkowie Leśnej w 1909 r.^[2] Jednym z najsłynniejszych polskich kolorowych zdjęć z początku XX wieku jest fotografia Kwiaciarki na rynku w Krakowie, którą wykonał w ok. 1910^[3]–1912^[4] roku Tadeusz Rząca. Do polskich pionierów zalicza się także Henryk Mikolasch, który w 1910 roku wykonał kolorowe zdjęcie pod tytułem Dziewczynka z morelami. W latach 1912–1918 słynny polski fotograf Stanisław Krygowski, bawiąc w Tatrach Polskich i w Zakopanem, wykonał wiele fotografii kolorowych w technice autochromu i uwiecznił na nich Górali, turystów i przyrodę. Autochromy zachowały się w kolekcji Centralnej Biblioteki Górskiej PTTK w Krakowie^[5]. W latach 1912-1930 legionista Piłsudskiego Jan Włodek wykonał 243 autochromy przedstawiające Kraków i Tatry Polskie^[6]. W Polsce, w czasach II RP bardzo rzadko wykonywano fotografie kolorowe. Do najsłynniejszych zachowanych należą Góralki z Zako­panego (1938) autorstwa Zygmunta Szczotkowskiego, architektura Czesława Olszewskiego publikowana w magazynie Arkady w latach 30. oraz fotografie polskich krajobrazów Henryka Poddębskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym dwóch fotografów, Hans Hildenbrand i Maynard Williams, odwiedziło Polskę i wykonało wiele kolorowych fotografii, głównie terenów wiejskich, z których część zostało opublikowanych w magazynie National Geographic^[7][8][9].

Mało znane są w samej Polsce filmy kolorowe pokazujące przedwojenne Wojsko Polskie (film z 1939 r. pod tytułem 1. Pułk Szwoleżerów im. Piłsudskiego – dostępny w internecie) oraz dostępne na internetowych stronach magazynu „Life” bogate archiwum kolorowych zdjęć przedstawiających okupowaną Polskę, Polaków i Niemców w czasie II wojny światowej Hugona Jaegera. Jednym z pierwszych filmów kolorowych w historii Polski jest Wesele księżackie w Złakowie Borowym z 1937 roku Tadeusza Jankowskiego^[10]. Wśród niewielu filmów barwnych nakręconych przed II wojną światową w Polsce znajduje się reportaż z 1938 roku pod tytułem Beautiful Poland (Malownicza Polska) Romualda Gantkowskiego. Tematem filmu są polskie miasta i ich mieszkańcy. Udokumentowano zabytki, ruch uliczny i codzienne życie (po wybuchu wojny film zaktualizowano i wyświetlano pt. The land of my mother). Dokument ten został wyświetlony na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku natomiast Wesele księżackie na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 r. Oba filmy zachowały się w archiwach.

Pierwsze w historii kolorowe fotografie II wojny światowej wykonał w Polsce amerykański dziennikarz Julien Bryan za pomocą filmu Kodachrome^[11][12].

• 
  Rynek Główny w Krakowie, Tadeusz Rząca, autochrom, ok. 1915
• 
  Polski pawilon w Paryżu na wystawie światowej w 1925, Auguste Léon, autochrom
• 
  Polski pawilon na wystawie światowej w Paryżu w 1937, Procédé Gorsky frères
• 
  Architektura Warszawy, Czesław Olszewski, 1937
• 
  Góralka z Zakopanego, Zygmunt Szczotkowski, Agfacolor, 1938
• 
  Żniwa w Żarkach, Zygmunt Szczotkowski, Agfacolor, 1938
• 
  Dar Pomorza, Gunnar Lundh, Agfacolor, 1938
• 
  Panorama Wisły, Henryk Poddębski, Agfacolor, 1939
• 
  Polskie okopy tuż przed II wojną światową w Libiążu, Agfacolor, 1939

Rozwój techniki

Ta sekcja od 2023-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Istnieją dwie metody rejestracji i odtwarzania obrazów barwnych: addytywna i subtraktywna. W uproszczeniu, pierwsza metoda polega na dodawaniu trzech barw podstawowych, prowadzącym do uzyskania bieli, druga natomiast na nakładaniu trzech warstw barwnych mogących wytworzyć czerń. Obie metody stosowano równolegle w historii techniki fotografii barwnej.

Najwcześniejsze zdjęcia barwne – tylko obiektów nieruchomych – wykonywano zwykłymi aparatami fotograficznymi kolejno poprzez trzy filtry w barwach podstawowych. Uzyskane w ten sposób negatywy czarno-białe służyły jako materiał do addytywnego druku barwnego. Później powstał aparat fotograficzny Bermpohla z układem półprzezroczystych zwierciadeł dający od razu trzy takie negatywy, co pozwalało na dokonywanie migawkowych zdjęć obiektów ruchomych.

Na początku XX wieku firma Lumière wprowadziła klisze autochrom, w których na zwykłej emulsji żelatynowej nałożony był raster, złożony z barwionych na kolory podstawowe ziarenek krochmalu. Po naświetleniu i wywołaniu odwracalnym uzyskiwano dość ciemny diapozytyw w addytywnych barwach naturalnych. Podobna metoda, stosująca szachownicę miniaturowych filtrów, pod nazwą dufaycolor przetrwała do lat pięćdziesiątych XX w.

Przełomem było wprowadzenie w latach 30 XX wieku światłoczułych materiałów diapozytywowych w postaci trójwarstwowych filmów małoobrazkowych Kodaka w USA i Dufaycolor w Wielkiej Brytanii (1935) oraz Agfy w Niemczech (1936), polegających na subtraktywnej syntezie barw. Fotografia barwna stała się dostępna dla amatorów. W kilka lat później pojawił się barwny materiał światłoczuły, dający negatywy w barwach dopełniających, które można było kopiować na barwnych papierach fotograficznych. Jakość i trwałość takich zdjęć barwnych pozostawiały początkowo wiele do życzenia.

W produkcji filmów przez wiele lat utrzymywały się kamery systemu Technicolor, naświetlające przez układ zwierciadeł i filtrów równocześnie trzy taśmy filmowe, z których produkowano kopie filmów do projekcji kinowej. Zasada trójpodziału promieni okazała się tak doskonała, że nadal stosowana jest w profesjonalnych kamerach telewizyjnych. Natomiast w cyfrowej fotografii amatorskiej stosowana jest metoda rastrów barwnych, znana już od stu lat (np. autochrom).

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Fotografia barwna

• fotografia monochromatyczna

Przypisy

Bibliografia

• HansH. Windisch HansH., Die neue Foto-Schule III, Seebruck: Heering-Verlag, 1961 .brak strony (książka)
• Boris vonB. Brauchitsch Boris vonB., Mała historia fotografii, Warszawa 2004 .brak strony (książka)
• Michael R.M.R. Peres Michael R.M.R. (red.), Focal Encyclopedia of Photography, Focal Press, 2007, ISBN 0-240-80740-5  (ang.).