Filozofia filmu

Filozofia filmu – dział filozofii i jedna z gałęzi estetyki, zajmująca się badaniem podstawowych problemów dotyczących filmu i filozoficzną refleksją nad kinem. Łączy się z pozostałymi dyscyplinami humanistycznymi analizującymi obraz filmowy, jak filmoznawstwo czy teoria filmu.

Pierwszym problemem, który zaistniał dla filozofii filmu, było uznanie kina za formę sztuki[1]. Filmowi zarzucano, że stanowi on jedynie syntezę pozostałych sztuk, nadmiernie czerpiąc z innych form. Zarzut ten odparł przedstawiciel neokantowskiej szkoły badeńskiej Hugo Münsterberg, który za cechę wyróżniającą film uznał specjalne środki techniczne stosowane w narracji, jak retrospekcja czy zbliżenie[1]. Zdaniem myśliciela filmowe środki wyrazu stanowią uprzedmiotowienie procesów mentalnych (np. retrospekcja jako odpowiednik ludzkiego wspomnienia)[2].

Kluczową kwestią dla filozofii filmu jest refleksja nad emocjonalnym zaangażowaniem widza w film. Jedną z odpowiedzi na ten problem stanowi identyfikacja odbiorcy z ekranowym bohaterem i utożsamienie się z jego charakterem czy opowiadaną historią.

Przedmiotem zainteresowania filozofów jest również problem filmowej narracji. Zdaniem Seymoura Chatmana każdy film posiada narratora, który jest sumą poszczególnych elementów filmu: muzyki, aktorów, scenografii, edycji czy kolorów. Narracyjnej syntezy dokonuje widz w czasie odbioru, a nie film sam w sobie[3].

Thomas Wartenberg wskazuje, że kino często stawia pytania natury filozoficznej, jak namysł nad kondycją człowieka, istotą prawdy czy problematyką moralną. W argumentacji posługuje się przykładem filmu Ridleya Scotta z 1982, Łowca androidów, który skłania do powszechnych rozważań nad istotą człowieczeństwa.

Jednym z najważniejszych przedstawicieli współczesnej filozofii filmu jest amerykański myśliciel Noël Carroll, zajmujący się teorią identyfikacji, badaniem zjawiska suspensu i sztuk narracyjnych służących edukacji moralnej.

Przypisy

  1. ↑ a b PaulaP. Apanowicz PaulaP., Filozofia filmu – film filozoficzny: główne problemy i wybrani przedstawiciele [online], Historia filmu, stare kino – OldCamera.pl, 3 września 2020 [dostęp 2020-09-23]  (pol.).
  2. ↑ ThomasT. Wartenberg ThomasT., Philosophy of Film, Edward N.E.N. Zalta (red.), wyd. Winter 2015, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2015 [dostęp 2020-09-23] .
  3. ↑ PaulaP. Apanowicz PaulaP., Narracja filmowa, czyli kino opowiada [online], Historia filmu, stare kino - OldCamera.pl, 3 września 2020 [dostęp 2020-09-23]  (pol.).

Bibliografia

  • T. Wartenberg, Thinking on Screen. Film as Philosophy, New York (2007).
  • J. Lothe, Narrative in Fiction and Film: An Introduction, Oxford (2000).