Elephant Island

Elephant Island
Ilustracja
Zdjęcie satelitarne wyspy, NASA Earth Observatory (2020)
Kontynent

Antarktyda

Akwen

Ocean Południowy

Powierzchnia

557,9 km²

Najwyższy punkt

975 m n.p.m.

Populacja 
• liczba ludności


0

Położenie na mapie Szetlandów Południowych
Mapa konturowa Szetlandów Południowych, blisko górnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Elephant Island”
Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Elephant Island”
Ziemia61°08′S 55°07′W/-61,133333 -55,116667
Mapa wyspy
Multimedia w Wikimedia Commons
Pingwiny maskowe i kotiki antarktyczne na Elephant Island (2011)

Elephant Island[1] (hiszp. Isla Elefante, ros. Остров Мордвинова = ostrow Mordwinowa[1]) – pokryta lodem, górzysta wyspa w archipelagu Szetlandów Południowych, leżąca pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island.

Nazwa

Wyspa początkowo nazwana była Sea Elephant Island w nawiązaniu do dużej liczby występujących tu słoni morskich[2]. Fabian Bellingshausen (1778–1852) nazwał ją na cześć admirała Siemiona Iwanowicza Mordwinowa[2].

Geografia

Elephant Island leży pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island w archipelagu Szetlandów Południowych[2], ok. 153 km na północny wschód od Wyspy Króla Jerzego[3]. Jej powierzchnia wynosi 557,9 km²[4]. Zbudowana z przeobrażonych skał osadowych[3]. Jej najwyższym wzniesieniem jest Mount Pendragon (975 m)[5]. W większości pokryta śniegiem lub lodem, charakteryzuje się obecnością urwistych klifów i wąskich plaż[3]. Jest niezamieszkana[4].

Na wyspie występują grzyby z rodzaju Xanthoria, Buellia, Caloplaca i Usnea[6].

Na obszarze wyspy wytyczono 5 ostoi ptaków IBA:

  • Point W of Walker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[7]
  • Saddleback Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[8]
  • Mount Elder – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[9]
  • Stinker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych, białobrewych i złotoczubych oraz petrelców olbrzymich[10]
  • Point W of Cape Lookout – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[3]

Na wyspie występują słonie morskie i kotiki antarktyczne[7]. Gniazdują tu petrele śnieżne i wydrzyki brunatne[3]. Zaobserwowano tu także petrele antarktyczne, warcabniki, petrele niebieskie, oceanniki żółtopłetwe i czarnobrzuche, albatrosy czarnobrewe, szarogłowe i ciemnogłowe, mewy południowe i pochwodzioby żółtodziobe[3].

W wodach wokół wyspy spotkać można humbaki i finwale[6].

Historia

Shackleton wypływający do Georgii Południowej po pomoc (24 kwietnia 1916)
Popiersie kapitana Luisa Pardo w Point Wild (2020)

Wyspa została odkryta w styczniu lub lutym 1820 roku przez Edwarda Bransfielda (ok. 1785–1852), który pobieżnie zmapował jej północne wybrzeże[2]. W latach 1820–1821 została zmapowana przez Roberta Fildesa[2].

Po zniszczeniu statku „Endurance” przez lody Morza Weddella, w 1916 roku Ernest Shackleton (1874–1922) wraz z załogą wylądował na Elephant Island[11][12]. Shackleton wraz z częścią towarzyszy udał się po pomoc na Georgię Południową oddaloną o 1253 km, skąd zorganizował misję ratunkową po pozostałych[12]. Podczas przymusowego pobytu na wyspie, jeden z członków załogi, fizyk Reginald James napisał piosenkę[13]:

My name is Frankie Wild-o.
Me hut's on Elephant Isle.
The wall's without a single brick
And the roof's without a tile.
Nevertheless I must confess,
By many and many a mile,
It's the most palatial dwelling place
You'll find on Elephant Isle.
It's the most palatial dwelling place
You'll find on Elephant Isle.

Na wyspie, w Point Wild, znajduje się popiersie kapitana Luisa Pardo, monolit i tablice upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku „Endurance” przez chilijski kuter „Yelcho”[14]. Obiekty te zostały wpisane na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki (nr 53)[6]. Na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki wpisana jest również zatoczka na południowo-zachodnim brzegu wyspy (nr 74), w której spoczywa wrak dużego żaglowca – najprawdopodobniej jest to statek Charles’a Shearera, który zaginął pod koniec XIX w.[15]

Przypisy

  1. ↑ a b Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2006 ↓, s. 24.
  2. ↑ a b c d e Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
  3. ↑ a b c d e f BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout 2023 ↓.
  4. ↑ a b UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site 1989 ↓.
  5. ↑ Gazetteer of the British Antarctic Territory – Mount Pendragon ↓.
  6. ↑ a b c Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53 2023 ↓.
  7. ↑ a b BIRDLIFE International – Point W of Walker Point 2023 ↓.
  8. ↑ BIRDLIFE International – Saddleback Point 2023 ↓.
  9. ↑ BIRDLIFE International – Mount Elder 2023 ↓.
  10. ↑ BIRDLIFE International – Stinker Point 2023 ↓.
  11. ↑ Mills 2003 ↓, s. 148.
  12. ↑ a b Riffenburgh 2007 ↓, s. 528.
  13. ↑ Hince, Summerson i Wiesel 2015 ↓, s. 190–191.
  14. ↑ Secretariat of the Antarctic Treaty 2023 ↓.
  15. ↑ Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 74 2023 ↓.

Bibliografia

  • Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, s. 24, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2023-12-31]. (pol.). 
  • BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Point W of Walker Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
  • BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Saddleback Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
  • BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Mount Elder, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
  • BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Stinker Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
  • BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Point W of Cape Lookout, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
  • Elephant Island. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
  • Hince, Bernadette, Summerson, Rupert, Wiesel, Arnan: Antarctica Music, sounds and cultural connections. ANU Press, 2015. ISBN 978-1-925022-29-2. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
  • Islands of Antarctic Islands, [w:] UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site, 1989 [dostęp 2023-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-01]  (ang.).
  • Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
  • Mount Pendragon. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
  • Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
  • Secretariat of the Antarctic Treaty: HSM 53: Bust of Luis Pardo and plaque. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
  • Secretariat of the Antarctic Treaty: HSM 74: The south-west coast of Elephant Island. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
  • VIAF: 315527994
  • LCCN: sh95007199
  • J9U: 987007556474405171
  • Catalana: 0501197
  • DSDE: Elephant_Island