Edward Tabaczkowski

Edward Tabaczkowski
prezbiter, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Data i miejsce urodzenia

12 października 1872
Iławcze

Data i miejsce śmierci

20 października 1942
Stanisławów

proboszcz parafii Kukizów
Okres sprawowania

1903–1910

proboszcz parafii Tłumacz
Okres sprawowania

1910–1942

Wyznanie

Kościół rzymskokatolicki

Prezbiterat

3 lipca 1898

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Edward Tabaczkowski (ur. 12 października 1872 w Iławczu[1][a], zm. 20 października 1942 w Stanisławowie) – polski duchowny katolicki, ofiara zbrodni niemieckich, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys

Był synem powstańca styczniowego Karola Tabaczarza i Franciszki z domu Mruczkowskiej. W 1895 zmienił nazwisko na Tabaczkowski[1]. Ukończył gimnazjum w Złoczowie, egzamin maturalny zdał w 1894. Następnie kształcił się w seminarium duchownym we Lwowie. Wyświęcony tamże na kapłana 3 lipca 1898[2].

Posługiwał kolejno jako wikariusz parafii Mikulińce (1898-1902), wikariusz parafii Skałat (1902-1903), proboszcz parafii Kukizów (1903-1910) i proboszcz parafii Tłumacz (1910-1942)[2].

Angażował się w życie społeczne i działalność charytatywną, za co otrzymał od władz austriackich złoty krzyż zasługi. Był wicemarszałkiem powiatu. Podczas tworzenia Legionów Polskich zachęcał tłumaczan do wstępowania do nich. Założył w Tłumaczu seminarium nauczycielskie z internatem i szkołą ćwiczeń i (w 1924 roku) nadzorujące je Towarzystwo Nauki Chrześcijańskiej. W latach 1929–1931 wydawał czasopismo Orędownik Tłumacki[3]. Był wyróżniony godnością expositorio canonicali[4].

Podczas II wojny światowej członek konspiracji i kapelan polskiego ruchu oporu. Wspomagał materialnie Polaków wywiezionych na Sybir a także ubogich; w tym celu sprzedał własny dom[4]. Na różne sposoby udzielał pomocy Żydom: ukrywając i zachęcając wiernych do ich ukrywania, przemycając żywność do getta oraz wystawiając fałszywe dokumenty[4][5]. W 2018 został za to pośmiertnie nagrodzony przez Instytut Jad Waszem tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[6].

Nie opuścił parafii mimo zagrożenia aresztowaniem przez Niemców. Prawdopodobnie został wydany przez torturowaną podczas śledztwa Żydówkę, której wcześniej pomagał. Mniej prawdopodobna wersja aresztowania duchownego mówi o donosie ukraińskim[4]. Aresztowany w sierpniu 1942[7] trafił do więzienia w Stanisławowie, gdzie był torturowany, lecz nikogo nie wydał. Zmarł tamże z wycieńczenia 20 października 1942 roku[4][5]. Pochowany w nieznanym miejscu na cmentarzu w Stanisławowie lub w lesie w pobliżu tego miasta[4].

Upamiętnienie

Imię ks. Tabaczkowskiego wymieniają następujące tablice pamiątkowe:

Przypisy

  1. ↑ a b 301 Księgi metrykalne parafii wyznania rzymskokatolickiego z terenu archidiecezji lwowskiej [online], agadd.home.net.pl [dostęp 2024-04-04] .
  2. ↑ a b Marecki 2020 ↓, s. 707.
  3. ↑ Marecki 2020 ↓, s. 707-708.
  4. ↑ a b c d e f Marecki 2020 ↓, s. 708.
  5. ↑ a b Tyndorf i Zieliński 2023 ↓, s. 554.
  6. ↑ Tabaczkowski Edward. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  7. ↑ ks. Edward Tabaczkowski - zamordowany za pomoc Żydom. pamiecitozsamosc.pl. [dostęp 2024-03-03]. (pol.).
  8. ↑ Marecki 2020 ↓, s. 710.

Uwagi

  1. ↑ Według ks. Józefa Mareckiego urodzony w Trembowli, zob. Józef Marecki, Misterium Iniquitatis..., s. 707

Bibliografia

  • Józef Marecki: Misterium Iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939-1945. Kraków: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Krakowie, Wydawnictwo UNUM, 2020. ISBN 978-83-7643-184-0.
  • Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński: Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The Testimony of Survivors and Rescuers. T. I. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2023. ISBN 978-83-8288-040-3.

Linki zewnętrzne

  • IPNtvPL: ks. Edward Tabaczkowski z parafii w Tłumaczu. Polacy ratujący Żydów – Nie tylko Ulmowie, odc. 18. youtube.com, 2024-05-24. [dostęp 2024-05-24]. (pol.).