Cefalodium

Schemat:1 – cefalodium, 2 komórki sinic, 3 – kora górna, 4 – komórki fotobionta, 5 – strzępki grzyba

Cefalodium (l. mn. cefalodia, łac. cephalodium) – niewielkie struktury zawierające sinice, występujące u niektórych gatunków porostów.

Cefalodia mogą występować wewnątrz plechy lub na jej powierzchni[1]. Cefalodia występujące na powierzchni plechy mają postać niewielkich wybrzuszeń, w których sinice oplecione są strzępkami grzybni. Najczęściej występują sinice z rodzaju trzęsidło (Nostoc)[2]. Sinice pełnią w porostach rolę fotobionta, mają bowiem zdolność wiązania wolnego azotu z powietrza[3].

U większości gatunków porostów fotobiontami są zielenice, u około 10% sinice, a tylko u 2–4% zarówno zielenice, jak i sinice[3]. U gatunków porostów, u których występują wyłącznie sinice, nie tworzą one odrębnych cefalodiów, lecz rozproszone są w całej plesze porostu. Cefalodia występują tylko u tych gatunków porostów, u których jako fotobionty występują również glony z grupy zielenic[4]. Dzięki zdolności wiązania azotu z powietrza, porosty zawierające sinice mogą przetrwać na podłożach ubogich w azot. W rezultacie często należą do pierwszych kolonizatorów nagich skał i gleby[4]. Porosty zawierające sinice należą do głównych źródeł związanego azotu w niektórych ekosystemach, np. w górskich lasach tropikalnych[5].

Czasami cefalodia uważa się za autonomiczne organizmy porostowe pasożytujące na innych porostach[6]. Do nawiązania kontaktu między grzybem a sinicą dochodzi przypadkowo. Wiele gatunków sinic rozwija się epifitycznie w środowisku, w którym może stykać się z górną lub dolną powierzchnią porostu.Jeśli gatunek sinic jest zgodny z grzybowym partnerem porostu, strzępki grzyba będą rosły w kierunku sinic i ostatecznie obrastają go[7].

Cefalodia na górnej powierzchni pawężnicy brodawkowatej

Przypisy

  1. ↑ HannaH. Wójciak HannaH., Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 356, ISBN 978-83-7073-552-4 .
  2. ↑ GrzegorzG. Gajkowski GrzegorzG., Świat porostów [online] [dostęp 2015-04-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-14] .
  3. ↑ a b MariaM. Grimm MariaM. i inni, The Lichens. Microbiota, Still a Mystery?, „Frontiers in Microbiology”, 12, 2021, s. 623839, DOI: 10.3389/fmicb.2021.623839, PMID: 33859626, PMCID: PMC8042158 .
  4. ↑ a b I.M.I.M. Brodo I.M.I.M., S.D.S.D. Sharnoff S.D.S.D., S.S. Sharnoff S.S., Lichens of North America, New Haven: Yale University Press, 2001, s. 22 .
  5. ↑ Hohn Markham, Mauricio FernándezM.F. Mauricio Otárola Mauricio FernándezM.F., Bryophyte and lichen biomass and nitrogen fixation in a high elevation cloud forest in Cerro de La Muerte, Costa Rica, „Oecologia”, 195 (2), 2021, s. 489–497, DOI: 10.1007/s00442-020-04840-4 .
  6. ↑ JanuszJ. Nowak JanuszJ., ZygmuntZ. Tobolewski ZygmuntZ., Porosty polskie, Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975 .
  7. ↑ H.H. Lehr H.H. i inni, Cephalodia of the Lichen Peltigera aphthosa (L.) Willd. Specific Recognition of the Compatible Photobiont, „Symbiosis”, 29, 2000, s. 357–365 .
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3883828