15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej

15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1966

Rozformowanie

1989

Nazwa wyróżniająca

Ziemi Opolskiej

Tradycje
Rodowód

15 Pułk KBW

Organizacja
Numer

JW 4884[1]

Dyslokacja

Prudnik

Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

Wojska Obrony Wewnętrznej

Podległość

Śląski Okręg Wojskowy

Multimedia w Wikimedia Commons
Żołnierze JW 4884 na uroczystej zbiórce

15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej Ziemi Opolskiej (15 pWOWew) – zlikwidowany oddział Wojsk Obrony Wewnętrznej Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Koszary
Byłe koszary w Prudniku, widok od ul. Dąbrowskiego
Byłe koszary w Prudniku, widok od ul. Dąbrowskiego
Brama wjazdowa do byłych koszar w Prudniku od ul. Dąbrowskiego

Pułk został sformowany na podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Nr 0170/Org. z dnia 22 grudnia 1966 roku. Jednostka została zorganizowana w garnizonie Prudnik na bazie rozwiązanego 15 Pułku KBW. Ponadto w pułku utworzono szkolny batalion Obrony Terytorialnej Kraju (OTK), którym dowodził Jan Nowak[2].

W marcu 1969 roku 68 Batalion Łączności Wojsk Obrony Wewnętrznej został przeniesiony do Węgrzyc koło Krakowa (Garnizon Kraków)[2].

26 sierpnia 1969 roku pułk został pozbawiony orkiestry wojskowej.

Na początku lat 70. na bazie pułku na wypadek wojny sformowano 15 Brygadę Wojsk Obrony Wewnętrznej złożoną z: trzech pułków WOWew, batalionu czołgów średnich, dywizjonu artylerii, dywizjonu moździerzy i dywizjonu artylerii przeciwlotniczej.

Od 1971 roku pułk stanowił bazę mobilizacyjną dla dowództwa 28 Rezerwowej Dywizji Zmechanizowanej, 111 Pułku Zmechanizowanego, 77 Batalionu Łączności i 28 Batalionu Zaopatrzenia czasu „W”. Jednostki te wraz z 15 pWOWew wchodziły w skład 28 RDZ.

Na podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Nr 041/Org. z dnia 20 kwietnia 1989 roku pułk został rozformowany.

Struktura pułku

Żołnierze JW 4884 podczas ćwiczeń z wykorzystaniem czołgów. Na pierwszym planie oficer Wojska Polskiego z zaproszonymi cywilami ubranymi w panterki typu „Deszczyk“ i czapki polowe. Na drugim planie samochody GAZ-69 – poligon garnizonowy „Wzgórze 108”.
  • dowództwo i sztab
  • batalion piechoty zmotoryzowanej (trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej i kompania wsparcia)
  • batalion czołgów
  • batalion szkolny
  • bateria moździerzy 120 mm
  • bateria przeciwpancerna (armaty 85 mm D-44)
  • bateria przeciwlotnicza
  • kompania saperów
  • kompania łączności
  • kompania regulacji ruchu
  • kompania zaopatrzenia
  • pluton chemiczny.

Wydarzenia

Oficerowie i zaproszeni goście na terenie JW 4884
  • 1968 – 29–30 lipca, w związku z mającą nastąpić operacją „Dunaj” zostały ściągnięte do koszar pododdziały z Kamienia Śląskiego i poligonu w Łambinowicach[2].
  • 1968 – 25 sierpnia w godz. 4.00–5.00 w czasie operacji „Dunaj” pułk przybył pod miejscowość Krnov w Czechosłowacji z zadaniem uniemożliwienia wciągnięcia do walki tamtejszego garnizonu (pułk czołgów). W czasie interwencji zdeponowano od żołnierzy i kadry zawodowej radioodbiorniki zasilane bateryjnie i sieciowo i nie dostarczono codziennej prasy. Przed wkroczeniem do Czechosłowacji na trasie Lubrza–Laskowice podczas postoju wydano ostrą amunicję dla 3 kompanii piechoty, kompanii czołgów i baterii moździerzy. Wydano granaty ręczne. Szpicę wojsk interwencyjnych stanowiła 3 kompania piechoty pod dowództwem por. Madejskiego[3].
  • 1968 – 27 sierpnia jednostki pancerne wyłamały szlaban graniczny. Rozbrojono posterunek milicji w Krnovie, zlikwidowano wyposażenie komitetu tamtejszej partii, zdeponowano broń, notatki, dokumenty. Urząd Miejski w Krnovie pozbawiono łączności. Zaplombowano magazyn broni, amunicji i garaże z czołgami. Koszary w Krnovie były sukcesywnie pozbawiane sprzętu przez wojska radzieckie. Czechosłowackich żołnierzy głównie rezerwistów odesłano do domów[4]. Pozytywną rolę w „rokowaniach” z dowództwem czechosłowackiej jednostki odegrał z-ca d-cy strażnicy WOP Pomorzowice por. Jan Wojtak. „Rokował” za pomocą słów i alkoholi, co miało wpływ na zachowanie czechosłowackich sztabowców. Ale mimo wszystko, czechosłowaccy pogranicznicy nabrali pewnego dystansu w stosunku do polskich WOP-istów. Dotychczasowe przyjazne stosunki i spotkania – oziębły. (W trakcie wydarzeń w Czechosłowacji 45 batalion WOP z Prudnika bezpośrednio nie uczestniczył. W drugiej dekadzie sierpnia na zwołanej odprawie d-ców strażnic, nakazano, by w kontaktach z pogranicznikami czechosłowackimi, prosić ich o niepodejmowanie nieodpowiedzialnych działań na ich pograniczu)[5].
  • 1968 – 2. poł. października, pułk został odwołany z operacji „Dunaj” i powrócił do koszar w Prudniku[4].
  • 1969 – 14 lutego–25 lipca żołnierze pułku statystowali w filmie pod tytułem „Sól ziemi czarnej” w reżyserii Kazimierz Kutza. Żołnierze i kadra zawodowa grali powstańców śląskich oraz występowali w mundurach grenzschutzu. Żołnierze skoszarowani byli na lotnisku Katowice-Muchowiec i chorzowskich koszarach (4 kwietnia–5 maja – 50 żołnierzy, 5 maja–10 lipca – 250 żołnierzy, 10–25 lipca – 60 żołnierzy)[6].
  • 1970 – wrzesień, jednostka wzięła udział w dużych ćwiczeniach pod kryptonimem „Ziemia Lubuska – 1970”. Ćwiczenia rozpoczęły się 27 września, 1 października ogłoszono mobilizację rezerwistów. 3 października nastąpił wyjazd siedmioma kolumnami na ziemię lubuską[4].
  • 1971 – pomiędzy kwietniem, a lipcem 300 żołnierzy pod dowództwem mjr. Adama Poliszuka, kpt. Mariana Olszówki i kpt. Ignacego Molesztaka, jako statyści występowali w filmie „Perła w koronie” w reżyserii Kazimierz Kutza. Konsultantem ds. wojskowych był ppłk Kazimierz Kokociński, z-ca d-cy pułku ds. liniowych[7].

Dowódcy pułku

  • płk Józef Kotorosz (1966–1973)[4]
  • płk Wiktor Brzeszczak (1973–1978)[4]
  • płk Henryk Czerniawski (1978–1986)[4]
  • ppłk dypl. Jerzy Pawelec (1986–1989)[4].

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa, poświęcona żołnierzom i pracownikom cywilnym byłych jednostek wojskowych stacjonujących w koszarach przy ul. Dąbrowskiego w Prudniku. Uroczystość odsłonięcia tablicy odbyła się o godz. 10.00 19 maja 2007 roku. Inicjatorem przedsięwzięcia było Stowarzyszenie Integracji Rodzin Wojskowych Kadry Zawodowej byłego Garnizonu w Prudniku i Koło Miejsko-Gminne Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego w Prudniku[8].

  • Kalendarium historii garnizonu prudnickiego (grudzień 2013)
    Kalendarium historii garnizonu prudnickiego (grudzień 2013)
  • Tablica pamiątkowa (grudzień 2013)
    Tablica pamiątkowa (grudzień 2013)
  • Tablica pamiątkowa i kalendarium garnizonu przy bramie wjazdowej, widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)
    Tablica pamiątkowa i kalendarium garnizonu przy bramie wjazdowej, widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)

Przypisy

  1. ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2023-03-19]. (pol.).
  2. ↑ a b c Kasza (red.) 2020 ↓, s. 501.
  3. ↑ Kasza (red.) 2020 ↓, s. 501–502.
  4. ↑ a b c d e f g Kasza (red.) 2020 ↓, s. 502.
  5. ↑ Kasza (red.) 2020 ↓, s. 490.
  6. ↑ Kasza (red.) 2020 ↓, s. 502–503.
  7. ↑ Kasza (red.) 2020 ↓, s. 503.
  8. ↑ Wystawa militariów w prudnickich koszarach: Prawie jak przed laty. [w:] Tygodnik Prudnicki [on-line]. tygodnikprudnicki.pl, 2011-06-08. [dostęp 2022-04-22]. (pol.).

Bibliografia

  • Jerzy Kajetanowicz. Wojska Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa Polski w latach 1959–1989. „Poligon – Magazyn Miłośników Wojsk Lądowych”. 2 (37) marzec–kwiecień, 2013. Warszawa: Magnum X Sp. z o.o.. ISSN 1895-3344. 
  • JerzyJ. Kajetanowicz JerzyJ., Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945–2010, Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 2013, ISBN 978-83-7455-316-2, OCLC 857952761 .
  • Ryszard Kasza (red.): Ulicami Prudnika : z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat prudnicki ul. Kościuszki 76, 48-200 Prudnik, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.