Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii
Toxoplasma gondii tachyzoïten
Taxonomische indeling
Rijk:Protozoa (Oerdiertjes)
Stam:Myzozoa
Klasse:Coccidea
Orde:Eucoccidiorida
Familie:Sarcocystidae
Geslacht:Toxoplasma
Soort
Toxoplasma gondii
Nicolle & Manceaux, 1908
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Toxoplasma gondii op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Toxoplasma gondii is een soort in de taxonomische indeling van de Myzozoa, een stam van eencellige eukaryote organismen. Het organisme komt uit het geslacht Toxoplasma en behoort tot de familie Sarcocystidae. Toxoplasma gondii werd in 1908 ontdekt door Charles Nicolle & Louis Manceaux tijdens een onderzoek naar Leishmania in een Noord Afrikaans knaagdier, de goendi.[1] Dezelfde parasiet werd ook ontdekt door Alfonso Splendore bij konijnen. Deze parasiet veroorzaakt de ziekte toxoplasmose, die bij de mens na een besmetting in sommige gevallen op zeer korte termijn (2 dagen) middels schade aan organen als de lever en de nieren een dodelijk verloop kan hebben, indien niet tijdig een juiste diagnose wordt gesteld en de besmetting middels antibiotica wordt bestreden.

Bij de mens

Toxoplasma gondii is bij mensen een van de meest voorkomend parasieten in de ontwikkelde landen;[2][3] serologische studies schatten dat 30–50% van de wereldbevolking blootgesteld is aan en besmet met Toxoplasma gondii, ofschoon de besmettingsgraad duidelijk per land verschilt.[4][5][6] Gewoonlijk treden bij besmetting alleen maar gedurende de eerste paar weken milde, griepachtige verschijnselen op.[4][7][8] Deze besmetting wordt de latente periode genoemd en is onlangs in verband gebracht met tal van subtiele negatieve of pathologische gedragsveranderingen bij mensen.[4][9][10] Bij kinderen, hiv/aids-patienten en anderen met een verzwakte immuniteit kan besmetting serieuze gevolgen en soms een dodelijk afloop hebben.[7][8]

De seksuele ontwikkelingscyclus van de parasiet

Levenscyclus
Levenscyclus

Deze vindt uitsluitend plaats in de kat of katachtige (= eindgastheer). De kat wordt besmet door het inslikken van infectieuze oöcysten of weefselcysten van prooidieren. Een oöcyst bestaat uit twee sporocysten met elk vier sporozoïten. Uit zowel sporozoïten als bradyzoïeten kunnen via schizogonie merozoïten ontstaan. Het merozoietstadium is het enige stadium dat in staat is tot seksuele reproductie. Hieruit ontstaan de gametocyten, de micro- en macrogameten. In de epitheelcellen van de dunne darm ontstaan uit de gametocyten weer oöcysten, die via de kattenfeces in het milieu terechtkomen. De kat is de eindgastheer en produceert gedurende hooguit 2 weken oöcysten. De oöcysten zijn pas infectieus na een rijpingsfase (sporulatie); deze duurt in een gematigd klimaat zoals in Nederland zo'n 2 tot 3 dagen. De oöcysten zijn erg resistent en kunnen meer dan een jaar infectieus blijven onder warme en vochtige omstandigheden. Infecties bij katachtigen zijn meestal symptoomloos, hoewel ook symptomatische infecties zijn beschreven.

De aseksuele ontwikkelingscyclus van de parasiet

Deze kan in elk type cel van de tussengastheer plaatsvinden (de mens, maar ook een grote variëteit aan dieren), behalve in de rode bloedcellen. Het actieve stadium van de parasiet is de tachyzoïet. Deze komt na het inslikken vrij uit de oöcyste of uit de weefselcyste, dringt de gastheercel binnen en deelt intracellulair. Het delingsproces gaat door tot de gastheercel barst. De vrijgekomen tachyzoïeten dringen direct weer nieuwe cellen binnen en beginnen opnieuw met delen. Door een nog niet geheel begrepen mechanisme ontstaat na enige tijd een omslag in dit proces en ontstaan weefselcysten. Deze bevatten bradyzoïeten, dat wil zeggen een veel trager stadium van de parasiet met een zeer laag stofwisselingsniveau en slechts weinig deling. De bradyzoïet bevindt zich in de intracellulaire weefselcyst met een diameter van ongeveer 100 μm en bevat enkele duizenden parasieten. De weefselcysten variëren in grootte (tot 200 μm) en bevatten wisselende aantallen parasieten, variërend van enkele tot 3000 bradyzoïeten.

Bij de mens vindt alleen de aseksuele cyclus plaats. 1 tot 2 weken na infectie komt de vorming van weefselcysten (met daarin bradyzoïeten) tot stand. De cysten kunnen zich in elk weefsel bevinden en handhaven, maar de organen die het meest worden aangedaan zijn hersenen, netvlies (ogen), spierweefsel en de hartspier. Deze weefselcysten zijn vrijwel rond en veroorzaken geen ontstekingsreactie in de omliggende weefsels. Het aantal en de lokalisatie van de weefselcysten kan variëren, evenals de schade die ze teweeg kunnen brengen.

  • Diagram
    Diagram
  • Oöcyst
    Oöcyst
  • Oöcyst met sporozoïten
    Oöcyst met sporozoïten
  • Oöcyst met sporozoïten
    Oöcyst met sporozoïten
  • Merozoït
    Merozoït
  • Gametocyt
    Gametocyt
  • Sporocyst
    Sporocyst
  • Tachyzoïten
    Tachyzoïten
  • Twee tachyzoïten omgeven door een membraan
    Twee tachyzoïten omgeven door een membraan
  • Bradyzoït
    Bradyzoït

Genoom

Het genoom is 60-80 Mbp groot en bestaat uit 11-14 chromosomen.[11][12] Er zijn 7800-10.000 voor eiwit coderende genen.[11]De database, ToxoDB, geeft genomische informatie over Toxoplasma.[13][14][15]

Externe link

  • J. P. Dubey, D. S. Lindsay and C. A. Speer. Structures of Toxoplasma gondii Tachyzoites, Bradyzoites, and Sporozoites and Biology and Development of Tissue Cysts. Journal List Clin Microbiol Revv.11(2); 1998 Apr, PMC106833 met veel afbeeldingen
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ World Register of Marine Species, Toxoplasma gondii. Marinespecies.org. Geraadpleegd op 24 september 2011.
  2. ↑ Cat parasite linked to mental illness, schizophrenia. CBS. Geraadpleegd op 23 september 2015.
  3. ↑ CDC – About Parasites. Geraadpleegd op 12 maart 2013.
  4. ↑ a b c (maart 2014). Toxoplasmosis--a global threat. Correlation of latent toxoplasmosis with specific disease burden in a set of 88 countries. PLOS ONE 9 (3): e90203. PMID 24662942. PMC 3963851. DOI: 10.1371/journal.pone.0090203. “Toxoplasmosis is becoming a global health hazard as it infects 30-50% of the world human population. Clinically, the life-long presence of the parasite in tissues of a majority of infected individuals is usually considered asymptomatic. However, a number of studies show that this 'asymptomatic infection' may also lead to development of other human pathologies. ... The seroprevalence of toxoplasmosis correlated with various disease burden. Statistical associations does not necessarily mean causality. The precautionary principle suggests, however, that possible role of toxoplasmosis as a triggering factor responsible for development of several clinical entities deserves much more attention and financial support both in everyday medical practice and future clinical research.”.
  5. ↑ (oktober 2009). Toxoplasmosis snapshots: global status of Toxoplasma gondii seroprevalence and implications for pregnancy and congenital toxoplasmosis. International Journal for Parasitology 39 (12): 1385–94. PMID 19433092. DOI: 10.1016/j.ijpara.2009.04.003.
  6. ↑ (augustus 2000). Fatal attraction in rats infected with Toxoplasma gondii. Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences 267 (1452): 1591–4. PMID 11007336. PMC 1690701. DOI: 10.1098/rspb.2000.1182.
  7. ↑ a b CDC Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) – Disease. Geraadpleegd op 12 maart 2013.
  8. ↑ a b Dubey, J. P. (2010). Toxoplasmosis of Animals and Humans, Second. Taylor and Francis Group, Boca Raton, London, New York, "General Biology", pp. 1−20. ISBN 978-1-4200-9237-0. Geraadpleegd op 1 februari 2019.
  9. ↑ (januari 2015). "Latent" infection with Toxoplasma gondii: association with trait aggression and impulsivity in healthy adults. Journal of Psychiatric Research 60: 87–94. PMID 25306262. DOI: 10.1016/j.jpsychires.2014.09.019.
  10. ↑ (17 februari 2016). Is Toxoplasma Gondii Infection Related to Brain and Behavior Impairments in Humans? Evidence from a Population-Representative Birth Cohort. PLOS ONE 11 (2): e0148435. PMID 26886853. PMC 4757034. DOI: 10.1371/journal.pone.0148435.
  11. ↑ a b (29 juni 2016). Deciphering the Draft Genome of Toxoplasma gondii RH Strain. PLOS ONE 11 (6): e0157901. PMID 27355363. PMC 4927122. DOI: 10.1371/journal.pone.0157901.
  12. ↑ (20 mei 2009). Whole genome sequencing of a natural recombinant Toxoplasma gondii strain reveals chromosome sorting and local allelic variants. Genome Biology 10 (5): R53. PMID 19457243. PMC 2718519. DOI: 10.1186/gb-2009-10-5-r53.
  13. ↑ (januari 2003). ToxoDB: accessing the Toxoplasma gondii genome. Nucleic Acids Research 31 (1): 234–6. PMID 12519989. PMC 165519. DOI: 10.1093/nar/gkg072.
  14. ↑ (januari 2008). ToxoDB: an integrated Toxoplasma gondii database resource. Nucleic Acids Research 36 (Database issue): D553–6. PMID 18003657. PMC 2238934. DOI: 10.1093/nar/gkm981.
  15. ↑ (en) ToxoDB : The Toxoplasma Genomics Resource. toxodb.org. Geraadpleegd op 1 maart 2018.