Fluoriet

Vloeispaat
Fluoriet

Mineraal

Chemische formule

CaF₂ {Ce,Y}

Kleur

kleurloos, groen, blauw, geel, rood

Streepkleur

wit

Hardheid

4 (per definitie)

Gemiddelde dichtheid

3,01 - 3,25 kg/dm³

Glans

Glasglans

Splijting

[111], volkomen

Habitus

kubus, octaëder, dodecaëder

Kristaloptiek

Ruimtegroep

Fm3m

Eenheidscel

a=546,38 pm

Brekingsindices

1,433

Overige eigenschappen

Chemisch gedrag

Dikwijls fluorescent in uv-licht en kathodestralen

Lijst van mineralen

Portaal

Aardwetenschappen

Het mineraal vloeispaat of fluoriet is calciumfluoride met de chemische formule CaF₂.

Eigenschappen

Fluoriet heeft een kubisch kristalstelsel. De calcium-ionen nemen vlakgecentreerde posities in; de fluoride-ionen bevinden zich in de tetraëders tussen vier calcium-ionen. De octaedrische ruimtes tussen calcium-ionen blijven onbezet.

In zuivere vorm is het kleurloos, maar afhankelijk van de sporenelementen (veelal transitiemetalen) die het bevat kan het verschillende kleuren hebben. Sommige specimina zijn amethistachtig, andere groen, geel of blauw en soms zelfs rood. Wanneer het mineraal gekrast wordt of blootgesteld aan ultraviolet licht fluoresceert het vaak. Qua luminescentie is het ook triboluminescent en thermoluminescent. De gemiddelde dichtheid van fluoriet is 3,13 kg/l en de hardheid is 4, daar fluoriet het typemineraal voor die hardheid is.

Naam

De namen fluoriet en vloeispaat zijn afgeleid van het Latijnse fluere, dat betekent "stromen, vloeien". Ook de naam van het element fluor is ervan afgeleid. Het verschijnsel fluorescentie is voor het eerst bij fluoriet bestudeerd en is hiernaar genoemd.
Het mineraal moet niet verward worden met veldspaat, dat een tectosilicaat is.

Voorkomen

Het komt vaak in aders voor samen met bariet, kwarts en calciet. Het is een algemeen voorkomend mineraal, vooral in lagen van pneumatolytische oorsprong en het is een primair mineraal in graniet.

Industriële toepassing

Vloeispaat wordt als vloeimiddel (flux) gebruikt in de productie van staal, in het maken van opalescerend glas, emaille voor keukengerei. Het is de voornaamste bron voor de productie van difluor (F₂) en waterstoffluoride (HF) en daarmee voor de fluorchemie. Verder wordt calciumfluoride (CaF₂) gebruikt voor lenzen van optische apparatuur of monsterhouders van spectrometers.

De prachtige blauwgele vorm die gevonden wordt in Derbyshire (Engeland), wordt onder de naam Derbyshire Blue John (uit het Frans bleu jaune, blauw geel) wel voor ornamentele doeleinden gebruikt, maar het mineraal is te zacht om als edelsteen gebruikt te worden.

Afbeeldingen

Kristalstructuur van fluoriet
vloeispaatkristallen (blauw) met pyriet (goudkleurig) in het museum voor natuurlijke historie in de Italiaanse stad Milaan
Blue John-ader in Derbyshire