Classificazione APG IV

La classificazione APG IV (Angiosperm Phylogeny Group IV) è la quarta versione di classificazione scientifica delle piante angiosperme basata sulla filogenetica molecolare, pubblicata nel 2016 dall'Angiosperm Phylogeny Group.[1]

Sintesi delle novità

In confronto alla precedente classificazione (APG III, 2009[2]), la classificazione APG IV riconosce cinque nuovi ordini (Boraginales, Dilleniales, Icacinales, Metteniusales e Vahliales), e numerose nuove famiglie tra cui Petenaeaceae (Huerteales), Kewaceae, Limeaceae, Macarthuriaceae e Microteaceae (tutte Caryophyllales), per un totale di 64 ordini e 416 famiglie.[1]

La nuova classificazione ridisegna inoltre la collocazione e i confini di alcune famiglie (Dasypogonaceae, Sabiaceae, Cynomoriaceae, Apodanthaceae) e in più introduce dei cambi nomenclaturali che comprendono l'adozione di Asphodelaceae al posto di Xanthorrhoeaceae e di Francoaceae al posto di Melianthaceae.

Altre modifiche ai limiti di alcune famiglie coinvolgono la famiglia Icacinaceae, con numerosi generi trasferiti in Metteniusaceae; cambi minori interessano Aristolochiaceae (che ora comprende Lactoridaceae e Hydnoraceae), Maundiaceae (segregata da Juncaginaceae), Restionaceae (che ora comprende Anarthriaceae e Centrolepidaceae), Buxaceae (che include Haptanthaceae), Peraceae (separata da Euphorbiaceae), Petiveriaceae (separata da Phytolaccaceae). La nuova classificazione inoltre introduce cambiamenti nella composizione generica di Ixonanthaceae e Irvingiaceae (con lo spostamento di Allantospermum dalle prime alle seconde), il trasferimento di Pakaraimaea (in precedenza Dipterocarpaceae) alle Cistaceae, il trasferimento di Borthwickia, Forchhammeria, Stixis e Tirania (in precedenza tutte Capparaceae) alle Resedaceae, Nyssaceae separata da Cornaceae, lo spostamento di Pteleocarpa a Gelsemiaceae, lo spostamento di Sanango a Gesneriaceae (in precedenza Loganiaceae), l'ampliamento dei confini di Orobanchaceae (che ora include Lindenbergiaceae e Rehmanniaceae) e il riconoscimento di Mazaceae come distinta Phrymaceae.

Classificazione: versione sintetica

Albero filogenetico

La classificazione APG IV è rappresentata schematicamente dal seguente albero filogenetico:

angiosperme

Amborellales

Nymphaeales

Austrobaileyales

mesangiosperme

Chloranthales

magnoliidi

Magnoliales

Laurales

Piperales

Canellales

monocotiledoni

Acorales

Alismatales

Petrosaviales

Pandanales

Dioscoreales

Liliales

Asparagales

commelinidi

Arecales

Poales

Commelinales

Zingiberales

Ceratophyllales

eudicotiledoni

Ranunculales

Proteales

Trochodendrales

Buxales

Eudicotiledoni centrali (core eudicots)

(continua)

Eudicotiledoni centrali

Gunnerales

Dilleniales

superrosidi

Saxifragales

rosidi

Vitales

Eurosidi I (fabidi)

Zygophyllales

Fabales

Rosales

Fagales

Cucurbitales

Celastrales

Malpighiales

Oxalidales

Eurosidi II (malvidi)

Geraniales

Myrtales

Crossosomatales

Picramniales

Sapindales

Huerteales

Brassicales

Malvales

superasteridi

Berberidopsidales

Santalales

Caryophyllales

asteridi

Cornales

Ericales

Euasteridi II (campanulidi)

Aquifoliales

Asterales

Escalloniales

Bruniales

Apiales

Dipsacales

Paracryphiales

Euasteridi I (lamiidi)

Icacinales

Metteniusales

Garryales

Boraginales

Gentianales

Vahliales

Lamiales

Solanales

Classificazione: versione estesa

Legenda: = ordine non presente nella classificazione APG III (2009).

*= famiglia non presente o ridisegnata rispetto alla classificazione APG III (2009).

angiosperme basali

mesangiosperme

magnoliidi

linea indipendente

monocotiledoni

commelinidi

probabile sister group delle eudicotiledoni

eudicotiledoni

eudicotiledoni basali
eudicotiledoni centrali (core eudicots)
superrosidi
rosidi
eurosidi I (fabidi)
clade COM
  • Celastrales Link
  • Oxalidales Bercht. & J.Presl
  • Malpighiales Juss. ex Bercht. & J.Presl
    • Pandaceae Engl. & Gilg, nom. cons.
    • Irvingiaceae Exell & Mendonça, nom. cons. * (include Allantospermum Forman)
    • Ctenolophonaceae Exell & Mendonça
    • Rhizophoraceae Pers., nom. cons.
    • Erythroxylaceae Kunth, nom. cons.
    • Ochnaceae DC., nom. cons.
    • Bonnetiaceae L.Beauvis. ex Nakai
    • Clusiaceae Lindl., nom. cons. (= Guttiferae Juss., nom. cons.)
    • Calophyllaceae J.Agardh
    • Podostemaceae Rich. ex Kunth, nom. cons.
    • Hypericaceae Juss., nom. cons.
    • Caryocaraceae Voigt, nom. cons.
    • Lophopyxidaceae H.Pfeiff.
    • Putranjivaceae Meisn.
    • Centroplacaceae Doweld & Reveal
    • Elatinaceae Dumort., nom. cons.
    • Malpighiaceae Juss., nom. cons.
    • Balanopaceae Benth. & Hook.f., nom. cons.
    • Trigoniaceae A.Juss., nom. cons.
    • Dichapetalaceae Baill., nom. cons.
    • Euphroniaceae Marc.-Berti
    • Chrysobalanaceae R.Br., nom. cons.
    • Humiriaceae A.Juss., nom. cons.
    • Achariaceae Harms, nom. cons.
    • Violaceae Batsch, nom. cons.
    • Goupiaceae Miers
    • Passifloraceae Juss. ex Roussel, nom. cons.
    • Lacistemataceae Mart., nom. cons.
    • Salicaceae Mirb., nom. cons.
    • Peraceae Klotzsch *
    • Rafflesiaceae Dumort., nom. cons.
    • Euphorbiaceae Juss., nom. cons. *
    • Linaceae DC. ex Perleb, nom. cons.
    • Ixonanthaceae Planch. ex Miq., nom. cons. *
    • Picrodendraceae Small, nom. cons.
    • Phyllanthaceae Martinov, nom. cons.
eurosidi II (malvidi)
  • Geraniales Juss. ex Bercht. & J.Presl
    • Geraniaceae Juss., nom. cons.
    • Francoaceae A.Juss., nom. cons. * (include Bersamaceae Doweld, Greyiaceae Hutch., nom. cons., Ledocarpaceae Meyen, Melianthaceae Horan., nom. cons., Rhynchothecaceae A.Juss., Vivianiaceae Klotzsch, nom. cons.)
  • Myrtales Juss. ex Bercht. & J.Presl
    • Combretaceae R.Br., nom. cons.
    • Lythraceae J.St.-Hil., nom. cons.
    • Onagraceae Juss., nom. cons.
    • Vochysiaceae A.St.-Hil., nom. cons.
    • Myrtaceae Juss., nom. cons.
    • Melastomataceae Juss., nom. cons.
    • Crypteroniaceae A.DC., nom. cons.
    • Alzateaceae S.A.Graham
    • Penaeaceae Sweet ex Guill., nom. cons.
  • Crossosomatales Takht. ex Reveal
    • Aphloiaceae Takht.
    • Geissolomataceae A.DC., nom. cons.
    • Strasburgeriaceae Tiegh., nom. cons.
    • Staphyleaceae Martinov, nom. cons.
    • Guamatelaceae S.H.Oh & D.Potter
    • Stachyuraceae J.Agardh, nom. cons.
    • Crossosomataceae Engl., nom. cons.
  • Picramniales Doweld
    • Picramniaceae Fernando & Quinn
  • Huerteales Doweld
    • Gerrardinaceae M.H.Alford
    • Petenaeaceae Christenh. et al. *
    • Tapisciaceae Takht.
    • Dipentodontaceae Merr., nom. cons.
  • Sapindales Juss. ex Bercht. & J.Presl
  • Malvales Juss. ex Bercht. & J.Presl
    • Cytinaceae A.Rich.
    • Muntingiaceae C.Bayer et al.
    • Neuradaceae Kostel., nom. cons.
    • Malvaceae Juss., nom. cons.
    • Sphaerosepalaceae Bullock
    • Thymelaeaceae Juss., nom. cons.
    • Bixaceae Kunth, nom. cons.
    • Cistaceae Juss., nom. cons. * (include Pakaraimaea Maguire & P.S.Ashton)
    • Sarcolaenaceae Caruel, nom. cons.
    • Dipterocarpaceae Blume, nom. cons. *
  • Brassicales Bromhead
    • Akaniaceae Stapf, nom. cons.
    • Tropaeolaceae Juss. ex DC., nom. cons.
    • Moringaceae Martinov, nom. cons.
    • Caricaceae Dumort., nom. cons.
    • Limnanthaceae R.Br., nom. cons.
    • Setchellanthaceae Iltis
    • Koeberliniaceae Engl., nom. cons.
    • Bataceae Mart. ex Perleb, nom. cons.
    • Salvadoraceae Lindl., nom. cons.
    • Emblingiaceae Airy Shaw
    • Tovariaceae Pax, nom. cons.
    • Pentadiplandraceae Hutch. & Dalziel
    • Gyrostemonaceae A.Juss., nom. cons.
    • Resedaceae Martinov, nom. cons. * (include Borthwickiaceae J.X.Su et al., Stixidaceae Doweld as 'Stixaceae', Forchhammeria Liebm.)
    • Capparaceae Juss., nom. cons. *
    • Cleomaceae Bercht. & J.Presl
    • Brassicaceae Burnett, nom. cons. (= Cruciferae Juss., nom. cons.)
superasteridi
  • Berberidopsidales Doweld
  • Santalales R.Br. ex Bercht. & J.Presl
    • Olacaceae R.Br., nom. cons. (non monofiletico; include Aptandraceae Miers, Coulaceae Tiegh., Erythropalaceae Planch. ex Miq., nom. cons., Octoknemaceae Soler. nom. cons., Strombosiaceae Tiegh., Ximeniaceae Horan.)
    • Opiliaceae Valeton, nom. cons.
    • Balanophoraceae Rich., nom. cons.
    • Santalaceae R.Br., nom. cons. (non monofiletico; include Amphorogynaceae Nickrent & Der, Cervantesiaceae Nickrent & Der, Comandraceae Nickrent & Der, Nanodeaceae Nickrent & Der, Thesiaceae Vest, Viscaceae Batsch)
    • Misodendraceae J.Agardh, nom. cons.
    • Schoepfiaceae Blume
    • Loranthaceae Juss., nom. cons.
  • Caryophyllales Juss. ex Bercht. & J.Presl
    • Frankeniaceae Desv., nom. cons.
    • Tamaricaceae Link, nom. cons.
    • Plumbaginaceae Juss., nom. cons.
    • Polygonaceae Juss., nom. cons.
    • Droseraceae Salisb., nom. cons.
    • Nepenthaceae Dumort, nom. cons.
    • Drosophyllaceae Chrtek et al.
    • Dioncophyllaceae Airy Shaw, nom. cons.
    • Ancistrocladaceae Planch. ex Walp., nom. cons.
    • Rhabdodendraceae Prance
    • Simmondsiaceae Tiegh.
    • Physenaceae Takht.
    • Asteropeiaceae Takht. ex Reveal & Hoogland
    • Macarthuriaceae Christenh. *
    • Microteaceae Schäferhoff & Borsch *
    • Caryophyllaceae Juss., nom. cons.
    • Achatocarpaceae Heimerl, nom. cons.
    • Amaranthaceae Juss., nom. cons.
    • Stegnospermataceae Nakai
    • Limeaceae Shipunov ex Reveal *
    • Lophiocarpaceae Doweld & Reveal
    • Kewaceae Christenh. *
    • Barbeuiaceae Nakai
    • Gisekiaceae Nakai
    • Aizoaceae Martinov, nom. cons.
    • Phytolaccaceae R.Br., nom. cons. *
    • Petiveriaceae C.Agardh * (include Rivinaceae C.Agardh)
    • Sarcobataceae Behnke
    • Nyctaginaceae Juss., nom. cons.
    • Molluginaceae Bartl., nom. cons. *
    • Montiaceae Raf.
    • Didiereaceae Radlk., nom. cons.
    • Basellaceae Raf., nom. cons.
    • Halophytaceae S.Soriano
    • Talinaceae Doweld
    • Portulacaceae Juss., nom. cons.
    • Anacampserotaceae Eggli & Nyffeler
    • Cactaceae Juss., nom. cons.
asteridi
euasteridi I (lamiidi)
euasteridi II (campanulidi)

Note

  1. ^ a b (EN) The Angiosperm Phylogeny Group, An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the ordines and families of flowering plants: APG IV, in Botanical Journal of the Linnean Society, vol. 181, n. 1, 2016, pp. 1–20.
  2. ^ (EN) Angiosperm Phylogeny Group, An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III, in Botanical Journal of the Linnean Society, 161(2), 2009, pp. 105–121, DOI:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.

Voci correlate

Altri progetti

Altri progetti

  • Wikimedia Commons
  • Collabora a Wikimedia Commons Wikimedia Commons contiene immagini o altri file sulla Classificazione APG IV
  Portale Botanica: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di botanica